Hoe zijn de Amerikaanse verkiezingen?

Natuurlijk hebben ook wij hier best wel wat op en aan te merken als het gaat over de verkiezingen.
Of nou ja, de uitkomst ervan. En wanneer we dat veel minder hebben, dan kunnen we altijd alsnog even klagen wanneer het regeer akkoord er is.

In Amerika zijn de verkiezingen ook gebaseerd op het democratische principe maar toch hebben Amerikanen veel minder directe invloed dan wij hier in Nederland.

Stel je voor: je gaat naar de stembus, je doet je burgerplicht, en je hebt het idee dat jouw stem het verschil kan maken. Maar wacht even! In Amerika werkt het nét even anders. Hier stap je een systeem binnen dat ‘Kiescollege’ heet, waar jouw stem een indirecte route volgt richting het presidentschap. Laten we eens kijken naar dit curieuze systeem.

Het Winner-Takes-All spektakel
In de meeste Amerikaanse staten geldt het ‘winner-takes-all’-principe. Simpel gezegd: wie de meeste stemmen in een staat krijgt, wint in één klap alle kiesmannen (de zogenaamde ‘electors’) van die staat. Dat betekent dus dat het niet uitmaakt of je met een minieme marge of met een grote meerderheid wint – alle stemmen gaan naar de winnende kandidaat! Alleen Maine en Nebraska pakken het anders aan met een proportioneel systeem, maar die twee staten zijn de uitzondering op de regel.

Swing states  (De Grote Prijs)
En dan zijn er de ‘swing states’. Deze staten zijn eigenlijk een soort strijdtoneel. Hier is de politieke voorkeur zo verdeeld dat elke verkiezing weer spannend is. Denk aan plekken als Florida en Pennsylvania: staten waar de uitkomst alle kanten op kan gaan. Voor de kandidaten zijn dit de juweeltjes, want wie hier wint, maakt kans om het hele verkiezingsspel te domineren. Niet gek dus dat presidentskandidaten hier campagne voeren alsof hun leven ervan afhangt.

Het magische getal: 270
In totaal zijn er 538 kiesmannen te verdelen, en om de verkiezingen te winnen heb je er 270 nodig. Het is een beetje alsof je tijdens een bordspel precies dat ene vakje moet bereiken om te winnen. Maar dat betekent ook dat het mogelijk is om president te worden zonder de meeste stemmen van het volk – iets dat al meerdere keren is voorgekomen en altijd weer voor verhitte discussies zorgt.

De Inauguratie (Een feestelijke formaliteit)
Op 20 januari, na de verkiezingen, vindt de inauguratie plaats. Hier zweert de nieuwe president trouw aan de Grondwet en kan het echte werk beginnen. Het is een ceremonie vol pracht en praal, met als hoogtepunt de eedaflegging. Vanaf dat moment is de vierjarige ambtstermijn officieel van start.

Een systeem vol voor- en nadelen
Het Amerikaanse verkiezingssysteem is fascinerend maar ook omstreden. Terwijl het indirecte karakter voor stabiliteit zorgt, vinden sommigen het verouderd. En die discussie over het Kiescollege? Die komt altijd weer naar boven, vooral als iemand president wordt zonder de meeste stemmen van het volk. Het lijkt erop dat dit stukje democratie – met zijn swing states en winner-takes-all systeem – voorlopig nog even blijft zoals het is.

5 november is het in Amerika de grote verkiezingsuitslag dag.